Cá bị sình bụng là một trong những tình trạng phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro trong nuôi trồng thủy sản, đặc biệt ở các loài cá nước ngọt như cá rô phi, cá trắm, cá chép, cá lóc… Khi bị sình bụng, cá không chỉ giảm ăn, bơi lờ đờ mà còn có thể chết hàng loạt nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp người nuôi hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử lý hiệu quả để bảo vệ đàn cá và nâng cao năng suất.
Mục Lục
Cá bị sình bụng là gì?
Sình bụng (hay còn gọi là chướng bụng, phình bụng) là hiện tượng bụng cá phồng to bất thường, có thể đi kèm với giảm ăn, khó thở, lờ đờ hoặc chết rải rác. Tình trạng này có thể xảy ra ở các loài cá nước ngọt như: rô phi, cá trắm, cá cảnh…
Nguyên nhân cá bị sình bụng
- Nhiễm trùng đường tiêu hóa: Vi khuẩn Aeromonas, Pseudomonas tấn công ruột và gan gây tích khí, chướng bụng.
- Ký sinh trùng đường ruột: Giun tròn, sán hoặc trùng roi gây viêm ruột, rối loạn tiêu hóa.
- Chế độ ăn không phù hợp: Thức ăn ôi thiu, nấm mốc hoặc ăn quá nhiều dẫn đến khó tiêu, sinh khí.
- Chất lượng nước kém: Nước ô nhiễm, pH thấp, amonia (NH₃), nitrit (NO₂⁻) cao ảnh hưởng gan, thận, gây rối loạn chuyển hóa.
- Bệnh gan, thận, hoặc tụy: Cá suy nội tạng, tích nước trong bụng, bụng phình, dễ nhầm với bệnh sình bụng do thức ăn.
Dấu hiệu nhận biết
- Bụng cá bị phình to bất thường, trong một số trường hợp bị lệch về một bên.
- Hậu môn cá có dấu hiệu bị lồi đỏ, đôi khi tiết chất nhầy.
- Cá bị phân trắng, nhớt, cá ăn ít hoặc bỏ ăn.
- Cá có dấu hiệu bơi lờ đờ, nổi đầu, bơi lội khá khó khăn.
- Nếu cá bị chết, chúng thường nổi nhanh, bụng trương và vỡ.
Xem thêm: Bệnh phù mắt ở cá
Cách điều trị cá bị sình bụng
Tách cá bệnh (nếu nuôi mật độ cao): Đưa sang bể riêng để dễ theo dõi và xử lý.
Ngưng cho ăn 1–2 ngày: Giúp cá nghỉ tiêu hóa, giảm áp lực lên ruột và gan.
Dùng thuốc diệt khuẩn hoặc trị ký sinh trùng
- Oxytetracycline, Norfloxacin (trộn vào thức ăn hoặc ngâm 5–7 ngày).
- Tẩy ký sinh bằng Levamisole hoặc Praziquantel nếu nghi ngờ giun sán.
Tắm cá bằng muối hoặc lá thảo dược
- Muối ăn 2% trong 10–15 phút/ngày
- Lá xoan, sả, trầu không đun sôi để nguội, giúp kháng khuẩn nhẹ.
Bổ sung dưỡng chất: Trộn vitamin C, men tiêu hóa vi sinh, tỏi, enzym tiêu hóa giúp cá phục hồi hệ đường ruột đang bị tổn hại.
Cách phòng ngừa cá bị sình bụng hiệu quả
- Không cho ăn thức ăn ôi thiu, bảo quản tốt cám viên hoặc cá tạp.
- Bổ sung vitamin C, men vi sinh vào khẩu phần ăn định kỳ.
- Kiểm tra môi trường nước thường xuyên: pH, DO, NH₃, NO₂⁻.
- Tẩy ký sinh định kỳ bằng thuốc hoặc sản phẩm thảo dược.
- Đảm bảo mật độ nuôi hợp lý, giảm stress cho cá.
Cá bị sình bụng là dấu hiệu rõ ràng nhất của rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh gan, thận – cần phát hiện sớm để tránh lây lan và thiệt hại. Quản lý tốt thức ăn, môi trường và bổ sung dưỡng chất sẽ là chìa khóa phòng bệnh hiệu quả.
