Bệnh phù mắt ở cá (còn gọi là “lồi mắt” hoặc “sưng mắt”) là một triệu chứng phổ biến do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng sinh tồn của cá. Cùng Tân Huy Hoàng Group tìm hiểu chi tiết trong bài dưới đây.
Mục Lục
Bệnh phù mắt ở cá là gì?
Phù mắt là tình trạng một hoặc cả hai mắt của cá bị sưng phồng, lồi ra khỏi hốc mắt, đôi khi kèm theo dịch, xuất huyết hoặc mờ mắt. Đây không phải là bệnh do một tác nhân duy nhất mà là triệu chứng của các vấn đề như nhiễm trùng, sốc môi trường hoặc ký sinh trùng.
Nguyên nhân gây bệnh phù mắt ở cá
Nhiễm khuẩn hoặc virus:
- Vi khuẩn Aeromonas, Pseudomonas, Mycobacterium thường gây viêm nội nhãn và phù mắt.
- Một số virus nội tạng có thể dẫn đến tích nước vùng mắt.
Nhiễm ký sinh trùng:
- Sán, giun, hoặc trùng đơn bào tấn công vùng mắt và não.
- Trùng mỏ neo bám vùng mặt cũng có thể gây biến dạng mắt.
Tổn thương cơ học:
Va chạm vào thành bể, vận chuyển không đúng kỹ thuật, bị cá khác tấn công.
Rối loạn môi trường nước:
- pH thấp, DO thấp, nồng độ NH₃ cao làm cá yếu, dễ tổn thương mắt.
- Tăng – giảm nhiệt độ hoặc độ mặn đột ngột.
Xem thêm: Sốc môi trường ở cá
Thiếu hụt dinh dưỡng:
Thiếu vitamin A, vitamin C hoặc khoáng chất gây viêm mắt và rối loạn thẩm thấu mô.
Dấu hiệu nhận biết cá bị phù mắt
- Mắt cá sưng to, lồi ra ngoài, có thể một bên hoặc hai bên.
- Xuất hiện màng đục, mờ mắt hoặc dịch trắng quanh mắt.
- Cá giảm thị lực, bơi lệch, nép vào thành bể, lờ đờ.
- Có thể kèm theo dấu hiệu viêm vây, xuất huyết thân, bụng phình nếu là do bệnh toàn thân.
Tác hại của bệnh phù mắt ở cá
- Gây mất thị giác tạm thời hoặc vĩnh viễn, ảnh hưởng khả năng kiếm ăn.
- Là dấu hiệu cảnh báo bệnh nội tạng, viêm thận hoặc rối loạn nội tiết.
- Dễ dẫn đến tử vong nếu không xử lý sớm, đặc biệt ở cá giống hoặc cá cảnh.
Cách điều trị bệnh phù mắt ở cá
Tách cá bệnh:
Chuyển cá sang bể riêng để cách ly, tránh lây lan nếu do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng.
Điều chỉnh môi trường:
Kiểm tra và điều chỉnh pH (6.5–7.5), DO > 4 mg/L, nhiệt độ ổn định.
Thay 30–50% nước, hút cặn đáy, tăng cường sục khí.
Sử dụng thuốc:
- Kháng sinh phổ rộng (Oxytetracycline, Norfloxacin) trộn thức ăn 5–7 ngày.
- Tắm cá bằng muối ăn (2–3%) trong 10 phút/ngày để giảm sưng.
- Sử dụng thêm Vitamin C, E, A giúp chống oxy hóa và phục hồi mô.
Phòng bệnh phù mắt ở cá hiệu quả
- Quản lý ao nuôi tốt, kiểm tra môi trường định kỳ.
- Tuyệt đối không cho ăn thức ăn ôi thiu, hạn chế dùng cá tạp sống chưa xử lý.
- Tẩy ký sinh trùng định kỳ bằng thuốc hoặc thảo dược.
- Bổ sung vitamin, khoáng trong giai đoạn nuôi tăng trưởng mạnh.
- Tránh va đập cơ học khi vận chuyển cá.
Bệnh phù mắt ở cá là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Người nuôi cần theo dõi sát hành vi, môi trường và có biện pháp xử lý kịp thời. Phòng bệnh tốt vẫn là chiến lược bền vững giúp giảm thiểu rủi ro, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế trong nuôi trồng thủy sản.
