Bệnh phân trắng trên tôm là một trong những bệnh thường gặp và gây ra nhiều khó khăn trong quản lý ao nuôi. Mặc dù bệnh không gây chết hàng loạt trong thời gian ngắn như các bệnh virus, nhưng ảnh hưởng lớn đến tốc độ tăng trưởng, sức khỏe tôm và hiệu quả kinh tế của người nuôi. Nếu không phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, bệnh có thể kéo dài dai dẳng và dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như bội nhiễm hoặc thất thu cả vụ nuôi.
Mục Lục
Bệnh phân trắng trên tôm là gì?
Bệnh phân trắng là hội chứng rối loạn đường ruột khiến phân tôm biến thành sợi màu trắng, nổi lềnh bềnh trên mặt nước hoặc bám vào sàng ăn. Tôm bị phân trắng thường ăn kém, tăng trưởng chậm, gan tụy yếu và dễ bị nhiễm thêm các bệnh khác.
Nguyên nhân gây bệnh phân trắng trên tôm
Bệnh phân trắng trên tôm không do một nguyên nhân đơn lẻ, mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố:
- Vi khuẩn có hại (Vibrio spp.): Là tác nhân phổ biến, gây viêm đường ruột và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Ký sinh trùng Gregarines: Ký sinh trong ống ruột tôm, phá vỡ chức năng tiêu hóa, gây đứt đoạn ruột và phân trắng.
- Thức ăn kém chất lượng: Thức ăn nấm mốc, khó tiêu hoặc không được bảo quản đúng cách.
- Môi trường nước ô nhiễm: Nhiệt độ cao, oxy thấp, độ mặn thay đổi đột ngột, pH dao động… làm tôm bị stress, giảm sức đề kháng.
- Suy giảm hệ miễn dịch: Thiếu vitamin, khoáng, không sử dụng men vi sinh khiến tôm dễ mắc bệnh.
Dấu hiệu nhận biết bệnh phân trắng trên tôm
Người nuôi tôm thẻ chân trắng có thể nhận biết bệnh phân trắng trên tôm qua các biểu hiện:
- Phân tôm trắng, nổi thành sợi trên mặt nước hoặc bám vào sàng ăn.
- Ruột tôm không liền mạch, đứt khúc hoặc bị rỗng.
- Tôm ăn yếu, bỏ ăn, nhá ăn ít thức ăn hơn bình thường.
- Tôm tăng trưởng chậm, kích cỡ không đồng đều.
- Nếu kiểm tra bằng kính hiển vi có thể thấy ký sinh Gregarines hoặc vi khuẩn Vibrio trong ruột tôm.
Tác hại của bệnh phân trắng ở tôm thẻ
- Làm giảm tốc độ tăng trưởng, kéo dài thời gian nuôi, tăng chi phí.
- Gây hao hụt tôm, chết rải rác hoặc chết sau khi lột xác.
- Tôm yếu dễ bị nhiễm thêm các bệnh nguy hiểm khác như EMS, vi bào tử trùng (EHP).
- Gây mất cân bằng hệ vi sinh trong ao, ảnh hưởng đến chất lượng nước.
Xem thêm: Bệnh hoại tử gan tụy cấp trên tôm
Cách phòng và điều trị bệnh phân trắng trên tôm
Biện pháp phòng ngừa:
- Sử dụng con giống khỏe mạnh, sạch bệnh.
- Quản lý môi trường ao nuôi ổn định, theo dõi chặt pH, oxy, nhiệt độ, độ mặn.
- Bổ sung men vi sinh, men tiêu hóa định kỳ để hỗ trợ hệ đường ruột.
- Không cho ăn dư thừa, kiểm tra chất lượng thức ăn và sàng ăn mỗi ngày.
- Bổ sung vitamin C, khoáng chất, sản phẩm tăng cường miễn dịch.
- Tăng cường sục khí, tránh hiện tượng thiếu oxy gây stress.
Khi tôm đã bị bệnh:
- Giảm lượng thức ăn, tránh gây áp lực cho hệ tiêu hóa.
- Bổ sung men tiêu hóa chuyên dụng (enzyme protease, amylase, lipase).
- Trộn thuốc diệt ký sinh trùng Gregarines (theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật hoặc cơ quan chuyên môn).
- Thay nước nhẹ, kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học để cải thiện chất lượng nước.
- Tăng cường kiểm tra gan tụy, ruột tôm hàng ngày.
Lưu ý: Không sử dụng kháng sinh tùy tiện nếu không có hướng dẫn cụ thể, tránh gây kháng thuốc và mất cân bằng hệ vi sinh ao nuôi.
Kinh nghiệm thực tế từ người nuôi
Nhiều hộ nuôi tại Bạc Liêu, Sóc Trăng chia sẻ rằng phân trắng thường xuất hiện trong điều kiện ao bị ô nhiễm đáy, do cho ăn dư, thức ăn kém chất lượng hoặc thiếu men vi sinh. Khi xử lý bằng kết hợp giảm lượng thức ăn + bổ sung vi sinh + tăng sục khí, bệnh được kiểm soát tốt sau 3–5 ngày.
Bệnh phân trắng trên tôm là một bệnh khó trị dứt điểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người nuôi hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng đúng kỹ thuật. Việc chú trọng phòng bệnh thông qua quản lý môi trường, chăm sóc đường ruột tôm, sử dụng men vi sinh và kiểm tra thường xuyên là chìa khóa giúp ao nuôi khỏe mạnh, tôm tăng trưởng ổn định và đạt năng suất cao.
