Bệnh Thối Vây Thối Đuôi Ở Cá Rô Phi: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả

Bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi (còn gọi là bệnh mục vây, rữa vây) là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm trong nuôi cá nước ngọt, đặc biệt với mô hình nuôi thâm canh mật độ cao. Bệnh không chỉ làm cá chậm lớn, xấu mã mà còn có thể gây chết hàng loạt nếu không điều trị kịp thời. Nguyên nhân chính thường liên quan đến môi trường ao nuôi ô nhiễm, vi khuẩn cơ hội và tổn thương cơ học.

Cá rô phi mắc bệnh này thường có biểu hiện đặc trưng là phần vây, đuôi bị rách, cụt dần, có màu trắng nhạt hoặc nâu đen và dễ bị nhiễm trùng kế phát.

Nguyên nhân gây bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi

Tác nhân chính

Bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi do Vi khuẩn Aeromonas spp., Pseudomonas spp., đôi khi kết hợp với nấm Saprolegnia spp..

Điều kiện thuận lợi

• Chất lượng nước ao xấu: pH thấp, nhiều chất hữu cơ phân hủy, ô nhiễm amoniac và nitrit.
• Mật độ nuôi quá dày, thiếu oxy hòa tan.
• Cá bị xây xát do đánh bắt, vận chuyển hoặc đánh nhau.
• Thức ăn kém chất lượng hoặc cho ăn không đầy đủ dinh dưỡng.
• Thay nước hoặc thay đổi môi trường đột ngột.

Triệu chứng nhận biết bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi

• Ban đầu cá bơi yếu, phản ứng chậm, lười ăn.
• Vây đuôi có dấu hiệu rách, cụt dần từ ngoài vào trong.
• Mép vây bị xù, đổi màu trắng sữa, đen hoặc nâu xám.

Xem thêm: Bệnh đốm đỏ ở cá rô phi

Trong trường hợp nặng:

• Vây có mùi hôi nhẹ.
• Xuất hiện vết loét ở gốc vây hoặc gốc đuôi.
• Cá nổi đầu, mất thăng bằng hoặc lờ đờ gần bờ ao.

Cách phòng bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi

Quản lý môi trường ao nuôi

Cải tạo ao kỹ trước khi thả nuôi: diệt khuẩn, phơi đáy, rải vôi theo pH.

Duy trì các thông số nước ổn định:

• pH: 6.5–7.5
• Oxy >3 mg/l
• Nhiệt độ: 26–30°C
• Hút bùn, thay nước định kỳ (20–30% mỗi tuần).

Chăm sóc cá hợp lý

• Chọn giống khỏe mạnh, không bị xây xát.
• Mật độ thả hợp lý, không quá 3–4 con/m² đối với hình thức nuôi ao.
• Cho ăn đủ lượng và đúng chất, tránh dư thừa gây ô nhiễm nước.
• Bổ sung vitamin C, men tiêu hóa, khoáng chất để tăng sức đề kháng.

Kiểm soát mầm bệnh

• Định kỳ dùng chế phẩm sinh học xử lý đáy ao.
• Hạn chế gây stress cho cá.
• Giám sát sức khỏe cá thường xuyên.

Điều trị bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi

Cách ly cá bệnh nếu có thể

Dùng lưới quây riêng vùng cá nhiễm để dễ quản lý và xử lý thuốc.

Dùng thuốc và xử lý môi trường

• Tắm cá bằng muối ăn (NaCl) 2–3% trong 10–15 phút, lặp lại 2–3 ngày.
• Dùng thuốc tím (KMnO₄) liều 2–3 g/m³ nước tạt toàn ao.

Trộn thuốc kháng sinh (có hướng dẫn cán bộ thú y):

• Florfenicol 10–15 mg/kg/ngày.
• Oxytetracycline 50–75 mg/kg/ngày.
• Trộn trong thức ăn, cho ăn liên tục 5–7 ngày.

Tăng cường dinh dưỡng và miễn dịch

• Bổ sung vitamin C: 1–2 g/kg thức ăn.
• Sử dụng men tiêu hóa, tỏi, hoặc các loại thảo dược hỗ trợ kháng khuẩn tự nhiên.

Bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi là bệnh dễ phát sinh nhưng hoàn toàn có thể phòng và trị nếu người nuôi thực hiện tốt các biện pháp quản lý ao nuôi và chăm sóc đàn cá. Việc phát hiện sớm và xử lý đúng cách sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo hiệu quả kinh tế và sự phát triển bền vững của mô hình nuôi cá rô phi.