Bệnh Lao Cá Ở Cá Rô Phi: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả

Bệnh lao cá ở cá rô phi là một bệnh mãn tính do vi khuẩn Mycobacterium spp. gây ra, thường xuất hiện khi môi trường nuôi bị ô nhiễm hoặc cá bị stress kéo dài. Đây là một trong những bệnh nguy hiểm vì khó phát hiện sớm, khó điều trị dứt điểm và có khả năng lây lan chậm nhưng dai dẳng trong ao nuôi.

Ngoài ra, bệnh có khả năng lây sang người khi tiếp xúc trực tiếp với cá bệnh qua vết thương hở. Vì vậy, người nuôi cần đặc biệt lưu ý trong quá trình xử lý.

Nguyên nhân gây bệnh lao cá ở cá rô phi

Tác nhân chính: Vi khuẩn Mycobacterium marinum, M. fortuitum, M. chelonae…

Nguồn lây:

• Cá bệnh, cá mang mầm bệnh nhưng chưa biểu hiện.
• Dụng cụ nuôi, thức ăn sống nhiễm khuẩn.
• Ao nuôi ô nhiễm, mật độ nuôi quá cao, cá thường xuyên bị stress.
• Vi khuẩn có khả năng sống trong môi trường nước lâu dài và xâm nhập vào cá thông qua các vết thương ngoài da, mang, đường tiêu hóa.

Dấu hiệu nhận biết bệnh lao cá ở cá rô phi

Giai đoạn đầu:

• Cá ăn yếu hoặc bỏ ăn, bơi lờ đờ, tách đàn.
• Gầy nhanh, da sẫm màu, vùng bụng lõm.
• Xuất hiện các nốt sần nhỏ dưới da hoặc vây.

Xem thêm: Bệnh thối vây thối đuôi ở cá rô phi

Giai đoạn phát triển:

• Mắt lồi, vảy xù, bụng phình do vi khuẩn phát triển trong nội tạng.
• Có vết loét ngoài da, vết hoại tử khó lành.
• Khi mổ cá, thấy gan, thận, lá lách có đốm trắng hoặc bã đậu do vi khuẩn gây viêm hạt.

Lưu ý: Bệnh tiến triển âm thầm, dễ nhầm với các bệnh ký sinh trùng hoặc suy dinh dưỡng. Khi phát hiện rõ triệu chứng thì cá đã mang bệnh nặng, khó cứu chữa.

Tác hại của bệnh lao trên cá rô phi

• Cá chết rải rác, không rõ nguyên nhân rõ ràng.
• Giảm tốc độ tăng trưởng, kéo dài thời gian nuôi.
• Tăng chi phí điều trị, giảm giá trị thương phẩm.
• Có khả năng gây bệnh ngoài da ở người, nhất là ở những người thường xuyên tiếp xúc với nước hoặc cá bệnh.

Cách phòng bệnh lao cá ở cá rô phi

• Cải tạo ao kỹ lưỡng: Phơi đáy, diệt tạp, bón vôi trước mỗi vụ nuôi.
• Chọn giống khỏe mạnh: Không mua cá giống không rõ nguồn gốc, kiểm tra sức khỏe cá trước khi thả.
• Dinh dưỡng hợp lý: Cho ăn đúng liều lượng, bổ sung vitamin C, men tiêu hóa định kỳ để tăng sức đề kháng.
• Quản lý môi trường: Duy trì chất lượng nước ổn định (pH 6.5–7.5, DO >4 mg/l).
• Khử trùng dụng cụ định kỳ, không dùng chung lưới, gàu, máy sục giữa các ao.
• Cách ly cá mới từ 10–14 ngày để theo dõi trước khi nhập đàn.

Điều trị bệnh lao cá ở cá rô phi

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh lao cá ở cá rô phi. Việc xử lý thường chỉ mang tính kiểm soát và hạn chế lây lan:

• Loại bỏ cá bệnh khỏi ao càng sớm càng tốt.
• Không dùng cá bệnh làm thức ăn cho cá khác hoặc tái sử dụng trong sản xuất.
• Tăng cường dinh dưỡng để hỗ trợ cá khỏe phục hồi.
• Khử trùng ao nuôi bằng vôi, thuốc tím hoặc BKC sau khi thu hoạch.

Trong trường hợp bệnh bùng phát, người nuôi nên kết hợp sử dụng thuốc kháng sinh theo hướng dẫn thú y, nhưng lưu ý: Mycobacterium có khả năng kháng thuốc cao, nên việc điều trị không mang lại hiệu quả cao.

Bệnh lao cá ở cá rô phi là một bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng lâu dài đến hiệu quả chăn nuôi. Do không có phương pháp điều trị dứt điểm, việc phòng bệnh cá nước ngọt là yếu tố then chốt giúp người nuôi hạn chế rủi ro. Quản lý tốt môi trường ao nuôi, con giống và chế độ chăm sóc sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây lan và phát triển của bệnh.