Tôm Bị Teo Gan: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Giải Pháp Xử Lý Hiệu Quả

Gan tụy là cơ quan quan trọng giúp tôm tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng, thải độc và duy trì hệ miễn dịch. Khi tôm bị teo gan, đồng nghĩa với việc chức năng gan tụy bị tổn thương nghiêm trọng. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, hiện tượng này có thể khiến tôm chậm lớn, phân trắng, rỗng ruột, chết rải rác và kéo theo nhiều bệnh cơ hội khác. Vậy teo gan ở tôm là gì, nguyên nhân do đâu và cách khắc phục ra sao? Hãy cùng Tân Huy Hoàng Group tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Tôm bị teo gan là gì?

Teo gan là hiện tượng tuyến gan tụy của tôm bị nhỏ lại bất thường, nhạt màu, teo tóp, thậm chí mất hoàn toàn mô gan tụy ở giai đoạn nặng. Đây là biểu hiện rõ nét của việc tôm suy gan mãn tính hoặc bị nhiễm ký sinh trùng làm thoái hóa tế bào gan.

Dấu hiệu nhận biết tôm bị teo gan

• Quan sát tôm bị teo gan thấy gan tụy nhỏ, nhạt màu hoặc trắng bệch, mất kết cấu rõ ràng.
• Tôm ăn yếu, tăng trưởng chậm, kích cỡ không đồng đều.
• Đường ruột rỗng hoặc đứt khúc, kèm phân trắng hoặc nhớt.
• Gan tụy có thể nhũn, vỡ nát hoặc dính với ruột giữa (do dính mô gan – ruột).
• Tôm lờ đờ, nổi đầu sáng sớm, dễ chết rải rác sau mưa hoặc sốc môi trường.

Nguyên nhân khiến tôm bị teo gan

Nhiễm vi bào tử trùng (EHP)

Là nguyên nhân phổ biến nhất gây teo gan và hội chứng chậm lớn.

Vi bào tử trùng EHP (Enterocytozoon hepatopenaei) ký sinh trong tế bào ống gan, gây thoái hóa và teo tuyến gan tụy.

Dinh dưỡng kém

Thiếu vitamin, khoáng chất, đặc biệt là vitamin E, C, D3, selenium, phospholipid.

Thức ăn oxy hóa, nấm mốc hoặc không phù hợp từng giai đoạn phát triển.

Môi trường ao nuôi ô nhiễm

Khí độc (NH₃, H₂S), pH dao động lớn, DO thấp → gây stress kéo dài.

Ao có nhiều chất thải, mùn bã hữu cơ, tảo tàn → tôm bị suy gan, suy đường ruột.

Nhiễm khuẩn hoặc virus

Vi khuẩn Vibrio spp. hoặc các loại virus như IMNV, TSV… làm hư hại mô gan tụy nếu tôm yếu.

Tác hại của hiện tượng teo gan ở tôm

• Giảm chức năng tiêu hóa, hấp thu, tôm chậm lớn, tăng FCR.
• Gây rối loạn lột xác, mềm vỏ, phân trắng, cong thân.
• Tăng nguy cơ bùng phát bệnh gan tụy cấp (AHPND) hoặc bệnh cơ hội khác.
• Gây thiệt hại kinh tế lớn nếu không phát hiện và xử lý sớm.

Cách xử lý tôm bị teo gan hiệu quả

Cắt giảm khẩu phần, bổ sung dưỡng chất

• Tạm giảm 30–50% lượng thức ăn trong 1–2 ngày.
• Trộn các chất bổ gan tụy vào thức ăn:
• Silymarin, phospholipid, betaine
• Vitamin C, E, selenium, acid amin (methionine, lysine)
• Chiết xuất thảo dược: nghệ, atiso, kế sữa, diệp hạ châu

Tăng cường vi sinh đường ruột

Dùng men vi sinh chứa Lactobacillus, Bacillus, Enterococcus giúp phục hồi hệ vi sinh và cải thiện hấp thu.

Kết hợp enzym tiêu hóa (protease, amylase, lipase) để giảm áp lực cho gan.

Kiểm soát môi trường ao

• Duy trì DO > 4 mg/L, pH ổn định từ 7.5–8.2, độ kiềm 100–150 ppm.
• Hút bùn đáy định kỳ, bổ sung zeolite, yucca, dolomite để xử lý khí độc và ổn định môi trường.
• Thay nước nhẹ (10–20%) nếu ao có mùi hôi, màu nước xấu.

Kiểm tra vi bào tử trùng (EHP)

Gửi mẫu xét nghiệm PCR để xác định chính xác.

Nếu dương tính, nên quản lý cho ăn nghiêm ngặt, giảm mật độ tôm, duy trì môi trường tốt để hạn chế lây lan.

Phòng ngừa tôm bị teo gan hiệu quả

• Sát khuẩn ao kỹ, chọn giống sạch EHP, không mầm bệnh.
• Bón vi sinh, xử lý đáy ao định kỳ, tránh tích tụ chất thải.
• Sử dụng thức ăn chất lượng cao, bổ sung vitamin, khoáng và chất hỗ trợ gan định kỳ.
• Không để tôm bị sốc môi trường: thay nước, mưa, nắng gắt, sát trùng liều cao.
• Quản lý lịch lột xác để bổ sung dưỡng chất đúng thời điểm.

Tôm bị teo gan là dấu hiệu cảnh báo gan tụy đang tổn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả nuôi. Việc phát hiện sớm, xử lý toàn diện từ dinh dưỡng đến môi trường và vi sinh là cách tốt nhất để khắc phục tình trạng này. Đồng thời, người nuôi cần chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp quản lý giống, môi trường và bổ sung dưỡng chất định kỳ.