Bệnh giun sán trên cá lóc là một trong những bệnh ký sinh trùng đường ruột thường gặp và dễ gây thiệt hại lớn trong nuôi cá lóc thương phẩm, đặc biệt ở các ao nuôi mật độ cao hoặc môi trường kém vệ sinh. Khi bị nhiễm, cá lóc thường chậm lớn, gầy yếu, giảm sức đề kháng và dễ chết rải rác. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể lan rộng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và lợi nhuận của người nuôi.
Mục Lục
Tác nhân gây bệnh giun sán trên cá lóc
Cá lóc thường bị nhiễm giun tròn (Nematoda) và sán dây (Cestoda) ký sinh trong ống tiêu hóa, đặc biệt là ruột non và ruột già.
Loài giun thường gặp:
- Camallanus spp.: giun đỏ, đầu có răng móc, ký sinh trong ruột.
- Capillaria spp.: giun mảnh như sợi chỉ, gây viêm ruột mãn tính.
Loài sán thường gặp:
- Bothriocephalus acheilognathi: sán dây nhỏ, thân dẹt, ký sinh trong ruột cá.
- Proteocephalus spp.: phổ biến trong cá hoang dã và lan sang ao nuôi nếu không kiểm soát.
Nguyên nhân khiến cá lóc nhiễm giun sán
- Thức ăn tươi sống chưa xử lý như cá tạp, trùn, tép có thể mang trứng hoặc ấu trùng giun sán đường ruột ở cá ký sinh.
- Ao nuôi ô nhiễm, không cải tạo kỹ trước mỗi vụ cũng là nguyên nhân gây bệnh giun sán trên cá lóc.
- Mật độ nuôi cao, thiếu oxy, làm cá stress và giảm đề kháng.
- Không tẩy ký sinh trùng định kỳ, đặc biệt là trong giai đoạn cá giống.
- Cá hoang dã hoặc chim, ốc, giáp xác nhỏ mang trứng ký sinh vào ao nuôi.
Dấu hiệu bệnh giun sán trên cá lóc
- Cá bỏ ăn, chậm lớn, tăng trưởng không đồng đều.
- Phân trắng, nhớt, đứt đoạn hoặc có lẫn giun, thấy rõ trong ao hoặc bể kính.
- Bụng cá phình nhẹ, mềm, cá gầy, sạm màu.
- Cá bơi yếu, lờ đờ, dễ chết khi thời tiết thay đổi.
- Mổ cá có thể thấy giun đỏ, giun chỉ hoặc sán dây trong ruột.
Tác hại của bệnh giun sán trên cá lóc
- Hút chất dinh dưỡng, làm cá suy nhược, tăng FCR (hệ số chuyển hóa thức ăn).
- Gây tổn thương niêm mạc ruột, viêm ruột, xuất huyết nội tạng.
- Tạo điều kiện cho vi khuẩn đường ruột phát triển, dẫn đến bệnh kết hợp như viêm ruột xuất huyết.
- Làm cá chậm lớn, chết rải rác, gây thiệt hại kinh tế đáng kể.
Phòng và trị bệnh giun sán hiệu quả
Phòng bệnh
- Cải tạo ao cá nước ngọt kỹ lưỡng: Rắc vôi, phơi đáy, diệt cá tạp.
- Không cho ăn thức ăn sống chưa xử lý (trùn, tép, cá vụn).
- Tẩy giun định kỳ bằng thảo dược (tỏi, trầu không, men vi sinh có enzyme tiêu hóa).
- Bổ sung vitamin C, khoáng vi lượng, tăng sức đề kháng.
- Kiểm soát động vật trung gian, đặc biệt là ốc, chim nước.
Điều trị
- Trộn Albendazole 10% hoặc Levamisole 2.5% vào thức ăn:
- Liều: 1g/1kg cá/ngày
- Cho ăn 2–3 ngày liên tục
- Có thể kết hợp bổ sung men tiêu hóa, thảo dược (tỏi, đu đủ) trong giai đoạn phục hồi.
- Thay nước định kỳ, giữ môi trường ổn định, tránh sốc cá.
Bệnh giun sán trên cá lóc là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu người nuôi thực hiện đúng kỹ thuật. Việc cải tạo ao tốt, sử dụng cá giống sạch bệnh và chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp hạn chế nguy cơ nhiễm ký sinh trùng. Định kỳ kiểm tra ruột cá và theo dõi phân, hành vi ăn uống là yếu tố then chốt để phát hiện sớm bệnh và tránh thiệt hại về sau.
