Trong các loại bệnh nguy hiểm thường gặp trên tôm nuôi, bệnh đốm trắng trên tôm (White Spot Disease – WSD) được xem là “sát thủ thầm lặng” gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Chỉ trong vòng vài ngày, một ao tôm có thể bị tiêu diệt hoàn toàn nếu không phát hiện kịp thời. Bệnh do virus đốm trắng gây ra và có tốc độ lây lan rất nhanh. Hiểu rõ đặc điểm, nguyên nhân và cách phòng trị là yếu tố then chốt giúp người nuôi tôm chủ động bảo vệ đàn tôm và duy trì hiệu quả sản xuất bền vững.
Mục Lục
Bệnh đốm trắng trên tôm là gì?
Bệnh đốm trắng (WSSV – White Spot Syndrome Virus) là bệnh do virus gây ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tôm sú, tôm thẻ chân trắng và một số loài giáp xác khác. Virus WSSV xâm nhập vào cơ thể tôm qua đường tiêu hóa, mang và lớp vỏ, phá hủy hệ miễn dịch và cơ quan nội tạng khiến tôm chết rất nhanh, thường trong vòng 3–10 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng.
Có thể bạn quan tâm: Giá tôm thẻ chân trắng hôm nay
Nguyên nhân gây bệnh đốm trắng trên tôm
Virus WSSV có khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường nước và trong cơ thể các loài giáp xác hoang dã. Một số nguyên nhân chính khiến bệnh bùng phát bao gồm:
- Thả giống nhiễm bệnh, không qua kiểm dịch.
- Nguồn nước không được xử lý kỹ, mang mầm bệnh từ môi trường bên ngoài.
- Chất lượng ao nuôi kém, nhiều khí độc, pH dao động, nhiệt độ thay đổi đột ngột.
- Không kiểm soát sinh vật trung gian như cua, còng, tôm nhỏ – là vật chủ mang mầm bệnh.
- Thời điểm giao mùa, thời tiết biến động mạnh, khiến tôm suy yếu và dễ nhiễm virus.
Dấu hiệu bệnh đốm trắng trên tôm
Người nuôi có thể nhận biết bệnh đốm trắng trên tôm qua các biểu hiện sau:
- Tôm bỏ ăn, bơi yếu, nổi đầu, tập trung gần bờ hoặc quạt nước.
- Vỏ tôm xuất hiện các đốm trắng đục, có đường kính 0.5–2 mm, dễ thấy ở vỏ đầu ngực và phần bụng.
- Tôm chết nhanh, chết rải rác sau tăng dần theo ngày, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm.
- Khi mổ tôm có thể thấy gan tụy teo nhỏ, ruột rỗng, mềm nhũn.
- Trong ao thường có xác tôm chết trôi nổi hoặc lắng xuống đáy.
Mức độ nguy hiểm của bệnh đốm trắng
Bệnh đốm trắng trên tôm có khả năng lây lan cực kỳ nhanh. Sau khi nhiễm virus, tôm có thể chết hàng loạt chỉ trong 2–3 ngày. Virus lây truyền qua:
- Nước ao, dòng chảy, vật trung gian như chim, cua, ốc…
- Ăn xác tôm bệnh (ăn nhau).
- Dụng cụ nuôi không được sát trùng kỹ.
- Tỷ lệ chết có thể lên đến 80–100%, gây mất trắng cả ao nếu không phát hiện và xử lý kịp thời.
Cách phòng và kiểm soát bệnh đốm trắng trên tôm
Trước khi thả tôm:
- Chọn tôm giống sạch bệnh (SPF) từ cơ sở uy tín, có kiểm dịch.
- Sát trùng ao nuôi kỹ lưỡng bằng vôi, chlorine hoặc thuốc tím trước khi lấy nước.
- Lọc và xử lý nước đầu vào qua bể lắng, khử mầm bệnh bằng hóa chất phù hợp.
- Diệt triệt để các sinh vật trung gian (cua, ốc, còng…) bằng thuốc diệt chuyên dụng.
- Gây màu nước ổn định trước khi thả giống.
Trong quá trình nuôi:
- Theo dõi sức khỏe tôm hàng ngày, đặc biệt hành vi ăn và bơi lội.
- Quản lý tốt môi trường ao, kiểm soát các chỉ tiêu như pH, kiềm, oxy hòa tan, nhiệt độ.
- Bổ sung vi sinh, men tiêu hóa, vitamin C, khoáng chất để tăng sức đề kháng.
- Hạn chế thay nước đột ngột, nhất là trong thời tiết mưa gió.
- Không sử dụng thức ăn ẩm mốc, kém chất lượng.
Khi phát hiện bệnh:
- Dừng cho ăn ngay lập tức, tránh làm lây lan virus qua thức ăn.
- Thu gom tôm chết và tiêu hủy đúng quy trình để tránh lây nhiễm chéo.
- Cách ly khu vực nhiễm bệnh, không bơm xả nước ra ngoài ao khác.
- Báo cho cán bộ thủy sản địa phương để được hỗ trợ kịp thời.
Có thuốc trị bệnh đốm trắng không?
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị virus WSSV. Vì vậy, phòng bệnh đốm trắng trên tôm vẫn là biện pháp duy nhất và hiệu quả nhất. Một số sản phẩm sinh học giúp tăng miễn dịch và cải thiện sức khỏe tôm có thể hỗ trợ nhưng không thể thay thế việc phòng ngừa kỹ lưỡng ban đầu.
Bệnh đốm trắng trên tôm là mối nguy lớn với ngành nuôi tôm, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng. Với tốc độ lây lan nhanh, tỷ lệ tử vong cao và chưa có thuốc chữa, người nuôi cần đặc biệt chú trọng đến phòng bệnh, chọn giống sạch bệnh và kiểm soát môi trường nuôi chặt chẽ. Chủ động phòng tránh và phát hiện sớm là yếu tố quyết định giúp người nuôi hạn chế rủi ro và giữ vững hiệu quả kinh tế trong mỗi vụ nuôi.
