Công nghệ nano trong xử lý nấm và phân trắng: Giải pháp đột phá cho ao nuôi tôm

Bệnh nấm và phân trắng luôn nằm trong nhóm bệnh nguy hiểm nhất đối với tôm thẻ chân trắng, gây thiệt hại lớn về năng suất và chi phí duy trì ao nuôi. Khi các phương pháp truyền thống như hóa chất, kháng sinh ngày càng bị hạn chế vì kháng thuốc và ảnh hưởng chất lượng tôm, công nghệ nano trở thành một hướng đi mới giúp người nuôi xử lý bệnh hiệu quả, nhanh và thân thiện môi trường.

Tại sao nấm và phân trắng trở thành vấn đề nghiêm trọng trong ao tôm?

Bệnh nấm (nhiễm nấm thủy sinh)

Tác nhân chủ yếu gồm nấm Fusarium, Saprolegnia, Achlya… thường tấn công khi:

• Chất hữu cơ tích tụ nhiều.
• Độ pH biến động mạnh.
• Nhiệt độ thay đổi nhanh sau mưa.
• Tôm yếu, stress hoặc tổn thương vỏ.

Biểu hiện: mảng nấm trắng bám trên vỏ, chân bơi, râu hoặc phần đốt chân.

Bệnh phân trắng ở tôm

Phân trắng là hội chứng phức tạp liên quan đến:

• Vi khuẩn Vibrio.
• Vi bào tử trùng (EHP).
• Xẹp đường ruột, rối loạn hệ vi sinh.
• Tảo độc, khí độc NH₃ – NO₂ tăng.

Tôm thường có:

• Phân nổi trắng trên mặt nước.
• Tôm thẻ chân trắng yếu đường ruột, ruột teo nhỏ.
• Giảm ăn, chậm lớn.

Hai bệnh này đều khó xử lý nếu không can thiệp sớm và đúng kỹ thuật.

Công nghệ nano – Xu hướng mới trong xử lý bệnh ao tôm

Công nghệ nano sử dụng các hạt siêu nhỏ (1–100 nm), giúp tăng diện tích tiếp xúc, thấm nhanh vào tế bào vi sinh vật và tiêu diệt chúng hiệu quả hơn.

Các loại nano phổ biến:

Nano bạc (Ag⁺)

• Diệt khuẩn và diệt nấm cực mạnh.
• Phá vỡ màng tế bào nấm và vi khuẩn.
• Hiệu quả với Vibrio, Fusarium, Saprolegnia…

Nano đồng (Cu⁺/Cu²⁺)

• Chống nấm mạnh, đặc biệt tác động lên màng tế bào nấm sợi.
• Giảm mật độ nấm bám trên vỏ và mang tôm.

Nano khoáng – nano oxy

• Ổn định môi trường ao.
• Tăng oxy hòa tan, giảm stress.
• Giảm điều kiện thuận lợi cho nấm & Vibrio phát triển.

Nano thảo dược (nano curcumin, tỏi nano, quế nano)

• Hỗ trợ đường ruột.
• Kháng viêm, tăng miễn dịch cho tôm.
• Giúp phục hồi sau phân trắng.

Xử lý bệnh nấm trên tôm bằng công nghệ nano

Quy trình xử lý nhanh

• Giảm 20–30% lượng thức ăn, tránh ô nhiễm thêm.
• Tạt nano bạc hoặc nano đồng:
• Liều khuyến nghị: 50–100 ml/1.000 m³ nước (tùy nồng độ sản phẩm).
• Tạt lúc 8–9 giờ sáng để hiệu lực tối đa.
• Kết hợp nano khoáng để ổn định pH, giảm stress.
• Tạt men vi sinh sau 24 giờ để cân bằng hệ vi sinh đáy.

Hiệu quả công nghệ nano mang lại

• Giảm nhanh mảng nấm chỉ sau 24–48 giờ.
• Tôm hoạt động lại bình thường.
• Không gây độc cho tôm nếu dùng đúng liều.

Xử lý bệnh phân trắng bằng công nghệ nano

Nguyên tắc xử lý

Phân trắng không chỉ do vi khuẩn mà còn liên quan đến đường ruột, môi trường và ký sinh trùng. Vì vậy cần kết hợp nano + cải thiện môi trường.

Quy trình xử lý

Bước 1: Hạ độc môi trường

• Sử dụng nano khoáng hoặc nano oxy để:
• Giảm khí độc NH₃ – NO₂.
• Ổn định pH – kiềm.
• Giảm tảo già.

Bước 2: Diệt khuẩn chọn lọc bằng nano bạc

• Liều dùng: 30–80 ml/1.000 m³.
• Mục tiêu: giảm Vibrio gây phân trắng.
• Bước 3: Hỗ trợ đường ruột bằng nano thảo dược
• Nano curcumin + nano tỏi giúp:
• Giảm viêm ruột.
• Tăng miễn dịch.
• Tăng khả năng bám dinh dưỡng.
• Trộn ăn 3–5 ngày, liều theo hướng dẫn từng sản phẩm.

Bước 4: Bổ sung men sống & enzyme tiêu hóa

• Sau khi diệt khuẩn 24 giờ:
• Bổ sung men vi sinh Bacillus, probiotics đường ruột.
• Giúp tái tạo lại hệ vi sinh có lợi.

Ưu điểm khi dùng công nghệ nano để xử lý nấm và phân trắng

• Tác động cực nhanh, hiệu lực mạnh.
• Không gây kháng thuốc như hóa chất.
• Có thể dùng nồng độ thấp nhưng hiệu quả cao.
• Thân thiện môi trường, không tồn lưu.
• An toàn khi nuôi theo mô hình VietGAP, GlobalGAP, ASC.

Lưu ý khi áp dụng nano trong ao tôm

• Không dùng nano cùng lúc với men vi sinh → diệt luôn vi sinh có lợi.
• Không lạm dụng nano bạc liều cao → dễ gây stress.
• Cần đọc đúng nồng độ (ppm hoặc mg/L).
• Với phân trắng, phải xử lý môi trường + đường ruột, không chỉ diệt khuẩn.

Công nghệ nano là giải pháp hiện đại giúp xử lý nấm và phân trắng trong ao tôm nhanh chóng, hiệu quả và an toàn hơn nhiều so với hóa chất truyền thống. Khi sử dụng đúng liều lượng và kết hợp với quản lý môi trường ao khoa học, người nuôi hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh và duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định cho tôm thẻ chân trắng.