Tôm chết rải rác: Nguyên nhân và giải pháp khắc phục hiệu quả cho người nuôi
Trong quá trình nuôi tôm thẻ chân trắng, hiện tượng tôm chết rải rác xảy ra khá phổ biến. Mỗi ngày chỉ một số lượng nhỏ tôm chết, tần suất tăng dần theo thời gian nếu không phát hiện và xử lý kịp. Đây là dấu hiệu cảnh báo sự bất ổn của ao nuôi, có thể xuất phát từ môi trường, dịch bệnh, dinh dưỡng hoặc quản lý kỹ thuật sai lệch.
Việc chẩn đoán đúng nguyên nhân và xử lý kịp thời sẽ giúp người nuôi tránh tổn thất lớn về sau.
Mục Lục
Nguyên nhân tôm chết rải rác
Chất lượng tôm giống yếu
- Giống không rõ nguồn gốc, mang mầm bệnh tiềm ẩn như AHPND, WSSV, EHP…
- Tôm chết rải rác có thể do giống yếu, miễn dịch kém, dễ sốc môi trường khi thả nuôi.
Môi trường ao nuôi biến động
- Nhiệt độ tăng cao vào ban ngày (>33°C), giảm nhanh ban đêm gây sốc nhiệt.
- pH dao động lớn > 0.5 đơn vị/ngày hoặc pH quá thấp (<7.5).
- Hàm lượng oxy thấp, đặc biệt vào lúc rạng sáng (dưới 3 mg/L).
- Khí độc tích tụ (NH₃, NO₂⁻, H₂S), tảo tàn hoặc nước có nhiều chất hữu cơ.
Tôm chết rải rác do nhiễm bệnh
- Nhiễm bệnh phân trắng, vi bào tử trùng, hoại tử gan tụy cấp (AHPND) hoặc bệnh đốm trắng trên tôm (WSSV) ở giai đoạn đầu.
- Nhiễm ký sinh trùng như gregarine, trùng mỏ neo khiến tôm yếu và chết từ từ.
Thức ăn kém chất lượng hoặc cho ăn sai cách
- Thức ăn bị mốc, oxy hóa, nhiễm khuẩn.
- Cho ăn thừa thường xuyên gây ô nhiễm đáy ao.
- Thiếu men tiêu hóa hoặc dưỡng chất dẫn đến rối loạn tiêu hóa, gan yếu.
Quản lý ao chưa hợp lý
- Không theo dõi sát môi trường, không cấy vi sinh định kỳ.
- Không tẩy diệt khuẩn hiệu quả, tạo điều kiện vi khuẩn có hại bùng phát.
Giải pháp xử lý tôm chết rải rác hiệu quả
Theo dõi và xác định nguyên nhân
- Lấy mẫu tôm chết rải rác hoặc yếu để kiểm tra bệnh lý (nội tạng, gan tụy, phân…).
- Đo các chỉ số môi trường: pH, DO, NH₃, NO₂⁻, nhiệt độ, mật độ tảo.
- Kiểm tra thức ăn, men vi sinh đang dùng.
Ổn định môi trường nước
- Bổ sung Zeolite hoặc Yucca để hấp thụ khí độc.
- Cấy vi sinh xử lý đáy, hạn chế vi khuẩn gây bệnh phát triển.
- Duy trì pH ở mức 7.8 – 8.3, DO > 4 mg/L.
- Thay nước từng phần nếu cần để giảm ô nhiễm.
Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng
- Trộn vitamin C, E, men tiêu hóa, tỏi hoặc thảo dược vào thức ăn giúp tôm tăng miễn dịch.
- Dùng các sản phẩm hỗ trợ gan tụy nếu phát hiện gan nhạt màu, sưng.
Điều chỉnh chế độ cho ăn
- Giảm lượng thức ăn khi tôm yếu, kiểm tra sàng ăn kỹ lưỡng.
- Không để thức ăn dư tồn đọng gây ô nhiễm đáy.
- Bổ sung dinh dưỡng định kỳ để phục hồi sức khỏe đường ruột.
Phòng bệnh tổng quát
- Sử dụng men vi sinh định kỳ để cạnh tranh vi khuẩn có hại.
- Khử trùng hệ thống cấp nước bằng Chlorine hoặc KMnO₄ đúng liều.
- Dùng chế phẩm sinh học, tảo có lợi để cân bằng hệ sinh thái nước.
Gợi ý lịch theo dõi xử lý tôm chết rải rác trong 7 ngày
| Ngày | Việc cần làm |
|---|---|
| Ngày 1 | Quan sát dấu hiệu lâm sàng, lấy mẫu kiểm tra bệnh |
| Ngày 2 | Đo môi trường nước, xử lý đáy ao nếu cần |
| Ngày 3 | Trộn men tiêu hóa + thảo dược vào thức ăn |
| Ngày 4 | Cấy vi sinh gốc, bổ sung khoáng |
| Ngày 5 | Giảm lượng thức ăn 20–30%, tăng sục khí |
| Ngày 6 | Dùng chế phẩm hỗ trợ gan tụy (nếu cần) |
| Ngày 7 | Theo dõi lượng tôm chết, điều chỉnh lại toàn bộ khẩu phần |
Tôm chết rải rác là biểu hiện ban đầu của nhiều rủi ro trong ao nuôi, từ môi trường, bệnh tật đến kỹ thuật chăm sóc. Người nuôi cần bình tĩnh xác định nguyên nhân và áp dụng các biện pháp ổn định môi trường, tăng cường miễn dịch và hỗ trợ gan tụy. Phòng bệnh chủ động luôn hiệu quả hơn xử lý khi đã bùng phát.
