Bệnh viêm ruột ở tôm – Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hiệu quả

Bệnh viêm ruột ở tôm là một rối loạn đường tiêu hóa thường gặp, đặc biệt trong điều kiện nuôi thâm canh, mật độ cao hoặc môi trường ao nuôi ô nhiễm. Khi tôm mắc bệnh, thành ruột bị viêm, tróc biểu mô, dẫn đến giảm hấp thu dinh dưỡng, ăn yếu, phân đứt khúc và tăng tỷ lệ chết rải rác.

Bệnh có thể xuất hiện ở mọi giai đoạn nuôi, nhưng phổ biến nhất ở tôm từ 30–70 ngày tuổi, khi hệ tiêu hóa đang phát triển mạnh. Nếu không xử lý sớm, bệnh dễ kéo theo các biến chứng như bệnh phân trắng trên tôm, hoại tử gan tụy hoặc nhiễm vi khuẩn Vibrio.

Nguyên nhân gây bệnh viêm ruột ở tôm

Bệnh viêm ruột ở tôm thường do nhiều yếu tố kết hợp, gồm môi trường, dinh dưỡng và vi sinh đường ruột:

Nguyên nhân do môi trường ao nuôi

• Chất lượng nước kém, tích tụ khí độc NH₃, H₂S.
• Biến động pH, độ mặn, nhiệt độ làm tôm stress, giảm sức đề kháng.
• Tảo tàn, oxy hòa tan thấp hoặc đáy ao nhiều bùn hữu cơ.

Nguyên nhân do thức ăn

• Thức ăn kém chất lượng, nhiễm nấm mốc, độc tố aflatoxin.
• Cho ăn quá nhiều, khiến thức ăn thừa phân hủy gây ô nhiễm.
• Thiếu men tiêu hóa, axit mật hoặc chất xơ hỗ trợ đường ruột.

Nguyên nhân do vi sinh vật và ký sinh trùng

• Nhiễm vi khuẩn Vibrio, Aeromonas gây tổn thương ruột.
• Nhiễm vi bào tử trùng (EHP) hoặc ký sinh trùng Gregarines.
• Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột – giảm lợi khuẩn, tăng hại khuẩn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm ruột ở tôm

Người nuôi có thể nhận biết tôm bị viêm ruột ở tôm thông qua các biểu hiện sau:

• Tôm thẻ chân trắng ăn yếu, giảm ăn đột ngột, sàng ăn còn dư.
• Đường ruột tôm mờ, đứt khúc hoặc trống rỗng.
• Phân tôm nhạt màu, loãng hoặc trắng đục.
• Một số con phân dính hậu môn, bụng lõm nhẹ, vỏ mỏng yếu.
• Tôm chậm lớn, dễ chết rải rác, đặc biệt vào ban đêm hoặc sáng sớm.

Cách xử lý bệnh viêm ruột ở tôm

Điều chỉnh môi trường nước

• Thay 20–30% nước sạch đã xử lý vi sinh, giảm khí độc trong ao.
• Duy trì pH 7.8–8.2, oxy hòa tan >5 mg/L.
• Dùng vi sinh xử lý đáy chứa Bacillus subtilis, Bacillus licheniformis 2–3 ngày/lần.

Sử dụng men vi sinh và chất hỗ trợ đường ruột

• Bổ sung men vi sinh đường ruột (Bacillus, Lactobacillus, Saccharomyces) giúp cân bằng hệ tiêu hóa.
• Cho ăn thêm chất kích thích tiêu hóa như men tiêu hóa, axit hữu cơ hoặc chế phẩm chứa postbiotic, axit mật để phục hồi thành ruột.

Cải thiện dinh dưỡng

• Sử dụng thức ăn chất lượng cao, dễ tiêu hóa và không nấm mốc.
• Trộn thêm vitamin C, khoáng chất, và chất tăng miễn dịch (beta-glucan, nucleotides).
• Hạn chế dùng kháng sinh bừa bãi – thay bằng chế phẩm sinh học tự nhiên.

Phòng bệnh viêm ruột ở tôm hiệu quả

• Cải tạo ao kỹ lưỡng trước khi thả giống, kiểm soát tảo và hữu cơ.
• Chọn tôm giống khỏe mạnh, sạch EHP và vi khuẩn Vibrio.
• Duy trì vi sinh có lợi trong ao bằng cách cấy định kỳ.
• Không thay đổi môi trường đột ngột, đặc biệt khi thời tiết nóng lạnh thất thường.
• Bổ sung vi sinh, postbiotic và khoáng định kỳ để tăng sức đề kháng đường ruột.

Bệnh viêm ruột ở tôm là một trong những bệnh đường tiêu hóa nguy hiểm và khó trị dứt điểm, nếu không phát hiện sớm sẽ dẫn đến phân trắng, chậm lớn và chết rải rác. Quản lý môi trường ổn định, kết hợp dinh dưỡng hợp lý và vi sinh đường ruột là chìa khóa giúp người nuôi kiểm soát hiệu quả bệnh này và đảm bảo năng suất cao trong suốt vụ nuôi.