Tôm Bị Trống Đường Ruột: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Giải Pháp Hiệu Quả

Trong quá trình nuôi tôm thẻ chân trắng, hiện tượng tôm bị trống đường ruột là một trong những dấu hiệu phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ. Đây là biểu hiện quan trọng phản ánh sức khỏe hệ tiêu hóa của tôm và cảnh báo sớm nhiều vấn đề nghiêm trọng như phân trắng, viêm ruột, vi bào tử trùng (EHP). Nếu không được xử lý kịp thời, bệnh trống ruột sẽ gây suy giảm sức khỏe, chậm lớn, không đồng đều, thậm chí gây chết rải rác và kéo theo các bệnh khác trong ao nuôi.

Bệnh trống đường ruột trên tôm là gì?

Tôm bị trống đường ruột là hiện tượng đường ruột của tôm không chứa thức ăn, ruột teo nhỏ hoặc đứt khúc, thường kéo dài từ vùng dạ dày đến cuối ruột. Dù vẫn trong giai đoạn cho ăn, tôm thẻ chân trắng vẫn ăn ít hoặc bỏ ăn, làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn, gây lãng phí và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất nuôi.

Nguyên nhân tôm bị trống đường ruột

Hiện tượng tôm bị trống đường ruột có thể do nhiều tác nhân khác nhau, thường là tổng hợp của môi trường – vi sinh vật – thức ăn – quản lý ao:

Môi trường ao nuôi xấu

• pH biến động lớn trong ngày.
• Oxy hòa tan thấp (<4 mg/L).
• Nhiệt độ thay đổi đột ngột (đặc biệt sau mưa).
• Nồng độ khí độc (NH₃, NO₂⁻) cao.

Thức ăn không phù hợp

• Thức ăn khó tiêu, nấm mốc, ẩm ướt.
• Thay đổi loại thức ăn đột ngột.
• Cho ăn quá nhiều khiến đường ruột quá tải, mất cân bằng vi sinh.

Thiếu men tiêu hóa, vi sinh vật có lợi

• Đường ruột tôm thiếu enzyme tiêu hóa (protease, amylase…).
• Mất cân bằng hệ vi sinh vật có lợi – có hại trong đường ruột.

Vi sinh vật và ký sinh trùng gây bệnh

• Vi khuẩn Vibrio spp.
• Ký sinh trùng Gregarines
• Vi bào tử trùng (EHP)

Dấu hiệu nhận biết bệnh trống đường ruột trên tôm

Người nuôi có thể phát hiện tôm thẻ bị trống ruột qua các biểu hiện sau:

• Tôm ăn yếu, nhá ăn còn dư nhiều hơn so với ngày trước.
• Tôm bơi yếu, lờ đờ, tụ lại gần bờ hoặc góc ao.
• Mổ tôm thấy ruột không chứa thức ăn, ruột mảnh, nhỏ hoặc bị rỗng hoàn toàn.
• Một số trường hợp có thể thấy ruột bị đứt khúc, xoắn nhẹ, có dịch nhầy.
• Có thể xuất hiện phân trắng hoặc sợi phân nổi trên mặt nước nếu trống ruột kéo dài.

Tôm bị trống đường ruột nguy hiểm ra sao?

• Làm giảm tốc độ tăng trưởng, kéo dài thời gian nuôi, ảnh hưởng đến sản lượng.
• Tôm yếu, giảm sức đề kháng, dễ nhiễm các bệnh khác như EMS, phân trắng, EHP.
• Lãng phí thức ăn do tôm không hấp thụ được.
• Ảnh hưởng chất lượng đáy ao do thức ăn dư gây phát sinh khí độc và vi khuẩn có hại.

Biện pháp xử lý khi tôm bị trống đường ruột

Điều chỉnh thức ăn:

• Giảm lượng thức ăn 30–50% trong 1–2 ngày, không để dư thừa.
• Chọn thức ăn dễ tiêu, có độ đạm phù hợp, không nấm mốc.
• Trộn thêm men tiêu hóa (enzyme), vitamin C, khoáng chất để hỗ trợ tiêu hóa.

Cải thiện môi trường ao:

• Tăng cường sục khí, đặc biệt vào ban đêm.
• Kiểm tra và xử lý pH, NH₃, NO₂⁻, H₂S bằng cách thay nước nhẹ hoặc dùng zeolite, vi sinh xử lý đáy.
• Gây màu nước lại nếu ao bị trong hoặc quá xanh.

Bổ sung vi sinh – men tiêu hóa:

• Dùng vi sinh đường ruột chuyên dùng cho tôm, trộn vào thức ăn liên tục 3–5 ngày.
• Bổ sung men tiêu hóa (amylase, lipase, protease) 1–2 lần/ngày.
• Kết hợp thảo dược kháng khuẩn nhẹ như tỏi, chiết xuất thảo dược nếu nghi có vi khuẩn gây bệnh.

Tuyệt đối không lạm dụng kháng sinh:

Việc dùng kháng sinh trị bệnh tôm bị trống đường ruột không đúng sẽ làm mất cân bằng vi sinh, khiến bệnh nặng thêm và khó phục hồi.

Phòng bệnh trống ruột trên tôm thẻ như thế nào?

• Dùng men tiêu hóa và vi sinh định kỳ, giúp tôm tiêu hóa tốt và ổn định hệ vi sinh.
• Quản lý môi trường ao chặt chẽ, tránh để nước ao bẩn, thiếu oxy.
• Không thay đổi thức ăn hoặc tăng khẩu phần đột ngột.
• Kiểm tra gan tụy, ruột tôm định kỳ, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Tôm bị trống đường ruột không phải là bệnh nguy hiểm tức thời, nhưng là cảnh báo quan trọng về sức khỏe hệ tiêu hóa và môi trường ao nuôi. Việc nhận biết sớm, điều chỉnh kịp thời về thức ăn, môi trường và vi sinh sẽ giúp người nuôi phòng tránh được các bệnh nguy hiểm hơn như phân trắng, viêm ruột, EHP. Chủ động kiểm tra sức khỏe tôm và áp dụng các biện pháp hỗ trợ đúng kỹ thuật sẽ giúp đàn tôm tăng trưởng khỏe mạnh, ổn định và mang lại hiệu quả kinh tế cao.