7 Bệnh Thường Gặp Ở Lươn – Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Giải Pháp Phòng Trị
Nuôi lươn đang mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân, tuy nhiên lươn là loài nhạy cảm với môi trường và dễ mắc bệnh nếu điều kiện nuôi không đảm bảo. Việc nhận biết sớm và xử lý kịp thời các bệnh thường gặp ở lươn sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao tỷ lệ sống và hiệu quả kinh tế.
Mục Lục
Top 7 bệnh thường gặp ở lươn
Dưới đây là 7 bệnh thường gặp ở lươn nuôi phổ biến, nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng trị hiệu quả.
1. Bệnh Phù Đầu
Nguyên nhân lươn bị phù đầu: Vi khuẩn Aeromonas hydrophila, Pseudomonas sp., môi trường nước ô nhiễm, mật độ nuôi cao.
Dấu hiệu: Đầu sưng to, mềm, nhợt nhạt hoặc đỏ nhẹ; lươn bỏ ăn, bơi lờ đờ, chết rải rác.
Phòng trị: Giữ nước sạch, nuôi mật độ hợp lý, bổ sung vitamin C; khi bệnh xuất hiện tắm nước muối 2–3% hoặc thuốc tím, trộn kháng sinh theo hướng dẫn thú y.
2. Bệnh Đỏ Đầu
Nguyên nhân lươn bị đỏ đầu: Vi khuẩn Aeromonas, Edwardsiella, môi trường bẩn, thức ăn kém chất lượng.
Dấu hiệu: Đầu đỏ tấy, đôi khi loét; giảm ăn, bơi yếu, chết rải rác.
Phòng trị: Cải thiện môi trường, nâng cao dinh dưỡng, tắm thuốc tím hoặc nước muối; dùng kháng sinh nếu bệnh nặng.
3. Bệnh Xuất Huyết
Nguyên nhân: Vi khuẩn gây bệnh đường máu hoặc ký sinh trùng; thay đổi nhiệt độ, pH đột ngột.
Dấu hiệu: Xuất huyết dưới da, quanh miệng, bụng; lươn yếu, bỏ ăn.
Phòng trị: Ổn định môi trường nước, tắm thuốc tím hoặc formalin; sử dụng kháng sinh theo chỉ dẫn.
4. Bệnh Thối Đuôi
Nguyên nhân: Vi khuẩn hoặc nấm tấn công khi lươn bị xây xát; nước bẩn.
Dấu hiệu: Đuôi loét, ăn mòn, đổi màu; lươn bơi khó khăn.
Phòng trị: Tắm xanh methylene hoặc thuốc tím, khử trùng bể nuôi, giảm mật độ.
5. Bệnh Viêm Ruột (Đường Ruột)
Nguyên nhân: Thức ăn ôi thiu, thay đổi khẩu phần đột ngột; vi khuẩn E. coli, Vibrio.
Dấu hiệu: Bỏ ăn, bụng phình, phân trắng hoặc đứt khúc.
Phòng trị: Cho ăn thức ăn sạch, trộn men vi sinh đường ruột, tỏi xay; khi nặng dùng kháng sinh phù hợp.
6. Bệnh Nấm Thủy Mi
Nguyên nhân: Nấm Saprolegnia phát triển trên vết thương ngoài da.
Dấu hiệu: Mảng bông trắng ở đầu, thân hoặc vây; lươn cọ mình vào giá thể.
Phòng trị: Tắm thuốc tím hoặc xanh methylene; vệ sinh bể, giảm pH khi cần.
7. Bệnh Ký Sinh Trùng Ngoài Da
Nguyên nhân: Trùng mỏ neo, trùng bánh xe, sán lá đơn chủ.
Dấu hiệu: Lươn bơi không định hướng, ngứa, nổi đầu nhiều; giảm ăn.
Phòng trị: Tắm formalin 15–20 ppm hoặc thuốc tím; định kỳ vệ sinh giá thể và bể nuôi.
Nguyên Tắc Phòng Các Bệnh Thường Gặp Ở Lươn
- Chọn giống khỏe mạnh, không dị hình, sạch bệnh.
- Duy trì chất lượng nước: pH 6.5–7.5, nhiệt độ 28–32°C, DO > 3 mg/l.
- Nuôi mật độ hợp lý: 100–150 con/m² với bể gia đình.
- Thức ăn tươi sạch, không để thừa, tránh thức ăn ôi thiu.
- Bổ sung định kỳ vitamin, khoáng chất, men vi sinh vào khẩu phần.
- Theo dõi đàn lươn hàng ngày, phát hiện sớm và cách ly kịp thời.
Bảng tổng hợp nhanh 7 bệnh thường gặp ở lươn nuôi
| Bệnh | Nguyên nhân chính | Dấu hiệu nổi bật | Cách phòng/trị |
|---|---|---|---|
| Phù đầu | Vi khuẩn (Aeromonas, Pseudomonas), nước ô nhiễm, stress, dinh dưỡng kém | Đầu sưng, mềm, nhợt hoặc hơi đỏ, bỏ ăn, bơi lờ đờ | Giữ nước sạch, bổ sung vitamin C/men tiêu hóa; tắm nước muối hoặc thuốc tím; dùng kháng sinh theo thú y nếu nặng |
| Đỏ đầu | Vi khuẩn (Aeromonas, Edwardsiella), môi trường bẩn, stress | Đầu đỏ tấy, có thể loét, giảm ăn, yếu | Cải thiện nước, dinh dưỡng, tắm sát khuẩn, kháng sinh khi cần |
| Xuất huyết | Vi khuẩn máu, thay đổi môi trường đột ngột | Xuất huyết dưới da, quanh miệng/vây, bỏ ăn | Ổn định môi trường, tắm thuốc tím/formalin, xử lý bằng kháng sinh phù hợp |
| Thối đuôi | Vi khuẩn/nấm xâm nhập khi bị xây xát, nước kém | Đuôi loét, ăn mòn, đổi màu | Tắm xanh methylene/thuốc tím, khử trùng bể, giảm mật độ |
| Viêm ruột | Thức ăn ôi, thay đổi khẩu phần đột ngột, vi khuẩn đường ruột | Bỏ ăn, bụng phình, phân trắng/đứt khúc | Thức ăn sạch, men vi sinh, tỏi; kháng sinh khi nặng |
| Nấm thủy mi | Nấm Saprolegnia trên vết thương | Mảng bông trắng trên da/đầu, ngứa | Tắm thuốc tím hoặc xanh methylene, giữ vệ sinh bể |
| Ký sinh trùng ngoài da | Trùng mỏ neo, trùng bánh xe, sán | Ngứa, nổi đầu, bơi loạng choạng, giảm ăn | Tắm formalin/thuốc tím, vệ sinh định kỳ giá thể và nước |
Việc hiểu rõ các bệnh thường gặp ở lươn và áp dụng biện pháp phòng ngừa chủ động sẽ giúp người nuôi hạn chế tối đa thiệt hại, nâng cao năng suất và lợi nhuận. Môi trường nước sạch, dinh dưỡng hợp lý và lịch phòng bệnh định kỳ chính là chìa khóa để nuôi lươn thành công.
