Bệnh Mềm Vỏ Trên Tôm: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Khắc Phục

Bệnh mềm vỏ trên tôm là hiện tượng phổ biến trong các ao nuôi thâm canh hiện nay, đặc biệt ở những vùng nước ngọt, nước lợ thấp khoáng hoặc môi trường thiếu ổn định. Khi tôm bị mềm vỏ, vỏ trở nên mỏng, nhão, dễ trầy xước hoặc dị hình, khiến tôm yếu, dễ bị sốc và chết sau lột xác. Nếu không xử lý kịp thời, hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng mà còn làm giảm chất lượng thương phẩm. Vậy nguyên nhân gây mềm vỏ là gì và làm sao để khắc phục hiệu quả?

Bệnh mềm vỏ trên tôm là gì?

Mềm vỏ là tình trạng tôm sau khi lột xác không thể tái tạo lớp vỏ ngoài cứng bình thường, khiến vỏ trở nên mỏng, nhão, dễ cong, dễ tổn thương, ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn và phát triển của tôm.

Dấu hiệu nhận biết tôm bị mềm vỏ

• Bệnh mềm vỏ tôm có dấu hiệu như vỏ mềm nhũn, nhăn nheo, không còn bóng và cứng như bình thường.
• Dễ bị trầy xước, tôm bị cong thân, dị hình sau khi lột xác.
• Tôm ăn yếu, bơi yếu, dễ bị sốc khi thay nước hoặc thay đổi thời tiết.
• Quan sát đáy sàng ăn hoặc tôm chết thấy lớp vỏ mỏng, trong suốt, phân tán.

Nguyên nhân gây bệnh mềm vỏ trên tôm

Thiếu khoáng chất cần thiết

• Thiếu canxi, magie, kali và các vi khoáng cần thiết để hình thành vỏ cứng.
• Thường xảy ra ở ao nước ngọt hoặc độ mặn thấp (< 5‰), nước mưa nhiều.

Rối loạn quá trình lột xác

• Thời điểm tôm bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh, lột xác không hoàn chỉnh do thiếu năng lượng, dưỡng chất.
• Rối loạn nội tiết tố, do môi trường không ổn định hoặc sốc nhiệt, pH, khí độc.

Môi trường ao không ổn định

• pH thấp, dao động lớn (chênh lệch sáng – chiều > 0.5).
• Khí độc H₂S, NH₃ cao do ao nhiều bùn, thức ăn dư thừa, tảo tàn.

Dinh dưỡng mất cân đối

• Thiếu vitamin D3, C, E và protein, ảnh hưởng đến hấp thu khoáng và hình thành vỏ.
• Thức ăn kém chất lượng, nấm mốc hoặc không phù hợp với giai đoạn tăng trưởng.

Tác hại từ bệnh mềm vỏ trên tôm

• Tôm dễ chết sau khi lột xác, nhất là những con yếu, nhỏ.
• Dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm do vỏ yếu.
• Bệnh mềm vỏ trên tôm sẽ làm tôm chậm lớn, tăng FCR, giảm chất lượng tôm thương phẩm.
• Tôm bị dị hình, cong thân, giảm giá trị thu mua.

Cách xử lý tôm bị mềm vỏ hiệu quả

Bổ sung khoáng chất qua nước và thức ăn

Tạt khoáng nước chuyên dùng: dolomite, MgCl₂, CaCl₂, khoáng tổng hợp vào buổi chiều mát.

Trộn khoáng vi lượng + vitamin D3 + C vào thức ăn trong 5–7 ngày liên tục.

Cải thiện và ổn định môi trường

Giữ pH ổn định từ 7.5–8.2, độ kiềm 100–150 mg/L.

Hút bùn đáy, tăng cường sục khí, xử lý khí độc bằng yucca, zeolite, vi sinh phân hủy đáy.

Điều chỉnh chế độ ăn

Sử dụng thức ăn chất lượng cao, phù hợp theo size tôm.

Bổ sung enzyme tiêu hóa, men vi sinh đường ruột giúp tăng hấp thu khoáng – dinh dưỡng.

Hạn chế sốc và stress

Tránh thay nước đột ngột, không đánh thuốc trong giai đoạn tôm đang lột xác đồng loạt.

Tăng oxy liên tục, nhất là ban đêm để giảm stress tôm sau lột xác.

Phòng ngừa bệnh mềm vỏ trên tôm hiệu quả

• Bón khoáng định kỳ 2–3 lần/tuần, nhất là sau mưa hoặc thay nước.
• Bổ sung vitamin và khoáng vào thức ăn theo lịch: vitamin C, D3, E, canxi, magie.
• Theo dõi lịch lột xác, bổ sung dưỡng chất ngay trước và sau lột xác.
• Quản lý môi trường ổn định, tránh dao động mạnh về pH, nhiệt độ, độ mặn.

Bệnh mềm vỏ trên tôm tưởng chừng đơn giản nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và giá trị thương phẩm nếu không xử lý kịp thời. Người nuôi cần chủ động bổ sung khoáng và vitamin hợp lý, đồng thời duy trì môi trường ao ổn định để phòng ngừa hiệu quả. Việc chăm sóc tốt trong giai đoạn lột xác sẽ giúp tôm khỏe mạnh, lớn nhanh và hạn chế tối đa các tổn thất do mềm vỏ gây ra.