Trùng bánh xe trên cá là một trong những bệnh ký sinh trùng phổ biến và dễ gặp nhất trong nuôi trồng thủy sản nước ngọt, đặc biệt ở giai đoạn cá giống và cá bột. Với tốc độ phát triển nhanh trong môi trường ao nuôi kém vệ sinh hoặc mật độ cao, loài trùng này có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến da, mang và vây của cá.
Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể dẫn đến suy kiệt, giảm tăng trưởng và làm chết hàng loạt, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh tế của người nuôi. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trị sẽ giúp quản lý ao nuôi hiệu quả và hạn chế thiệt hại.
Mục Lục
Trùng bánh xe trên cá là gì?
Trùng bánh xe (Trichodina spp.) là một loại ký sinh trùng đơn bào hình tròn, có các tơ lông và đĩa hút như bánh xe, thường ký sinh trên da, mang và vây cá nước ngọt. Loài trùng này di chuyển nhanh trên bề mặt cơ thể cá và có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Cá nào dễ bị nhiễm trùng bánh xe
Trùng bánh xe có thể gây bệnh cho nhiều loại cá nước ngọt, đặc biệt là:
- Cá giống, cá bột: Cá còn nhỏ, sức đề kháng yếu, dễ bị tấn công.
- Cá rô phi, cá chép, cá trắm cỏ
- Cá tra, cá basa
- Cá lóc, cá trôi, cá mè
Nguyên nhân gây bệnh trùng bánh xe trên cá
- Chất lượng nước ao kém: nhiều chất hữu cơ, đáy ao dơ, pH không ổn định.
- Mật độ nuôi cao, oxy hòa tan thấp.
- Thời tiết giao mùa hoặc nhiệt độ thay đổi đột ngột.
- Không xử lý kỹ cá giống trước khi thả nuôi.
Triệu chứng cá bị nhiễm trùng bánh xe
Trên cơ thể cá:
- Cá có vệt mờ trắng trên thân và vây.
- Mang cá viêm, tiết nhiều nhớt, cá thở gấp, thường tập trung sát mặt nước.
- Da tróc vảy, xuất hiện vết loét nhẹ, mất màu sắc tự nhiên.
Hoạt động của cá khi bị nhiễm trùng bánh xe trên cá:
- Cá bơi không định hướng, cọ mình vào đáy ao hoặc thành bể.
- Giảm ăn, yếu dần và chết rải rác nếu không điều trị.
Xem thêm: Bệnh nấm mang trên cá
Cách phòng bệnh trùng bánh xe ở cá
- Cải tạo ao kỹ lưỡng trước khi thả giống: diệt khuẩn, diệt ký sinh trùng tồn dư.
- Dùng cá giống khỏe mạnh, có xử lý trước khi thả bằng thuốc tím hoặc muối ăn.
- Quản lý chất lượng nước tốt: pH 6.5–7.5, DO > 4 mg/l, NH₃ < 0.05 mg/l.
- Định kỳ tạt thuốc sát trùng nhẹ để kiểm soát mầm bệnh trong ao.
Cách điều trị trùng bánh xe trên cá
- Tắm cá bằng thuốc tím (KMnO₄): 2–3 g/m³ trong 10–15 phút.
- Tắm bằng muối ăn (NaCl): 2–3% trong 5–10 phút (thích hợp với cá giống).
- Dùng Formalin (20–25 ppm) toàn ao – chú ý không dùng lúc nhiệt độ quá cao hoặc oxy thấp.
- Tăng cường sức đề kháng cho cá bằng cách trộn Vitamin C, men vi sinh vào thức ăn.
Trùng bánh xe trên cá là bệnh ký sinh phổ biến trong nuôi cá nước ngọt, đặc biệt nguy hiểm với cá giống. Bệnh có thể gây thiệt hại lớn nếu không được phát hiện sớm và xử lý đúng kỹ thuật. Việc chủ động quản lý môi trường ao, phòng ngừa định kỳ và nâng cao sức khỏe đàn cá là chìa khóa để hạn chế tối đa tác hại do ký sinh trùng này gây ra.
