Mô hình nuôi tôm trong ao độ mặn thấp (<5‰) ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực ven ngọt, đầu nguồn hay nuôi vụ sớm. Tuy nhiên, điều kiện này luôn tiềm ẩn nhiều thách thức kỹ thuật như mất cân bằng áp suất thẩm thấu, khó lột xác, thiếu khoáng và giảm miễn dịch. Nếu không có phương pháp quản lý bài bản, người nuôi rất dễ “mất ao” ngay từ đầu vụ.
Mục Lục
Đặc điểm nước độ mặn thấp và ảnh hưởng đến tôm
Nước độ mặn thấp không chỉ là nước ít muối mà là môi trường thiếu cân bằng ion – đặc biệt là các cation và anion như Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺, Na⁺, Cl⁻. Đây là những yếu tố quan trọng hỗ trợ:
- Trao đổi ion qua mang, giúp tôm thích nghi môi trường.
- Lột xác và hình thành vỏ.
- Chức năng thần kinh, cơ bắp, tăng trưởng.
- Tôm nuôi trong môi trường này thường gặp:
- Lột xác không hoàn chỉnh, mềm vỏ, cong thân, đục cơ.
- Giảm bắt mồi, tăng trưởng kém.
- Dễ bị sốc môi trường khi thay nước hoặc gặp mưa lớn.
Giải pháp: Để nuôi tôm trong ao độ mặn thấp cần chăm nước đi đôi với bổ sung khoáng ion thiết yếu ngay từ đầu vụ.
Cách nuôi tôm trong ao độ mặn thấp
Trong ao mặn thấp, nguồn nước cấp không đủ khoáng tự nhiên, vì vậy cần:
- Bổ sung khoáng tổng hợp (Ca, Mg, K) trước khi thả giống, dạng hòa tan để tôm dễ hấp thu.
- Dùng muối công nghiệp kết hợp khoáng giúp tăng độ mặn và cân bằng ion.
- Rải khoáng định kỳ 3–5 ngày/lần, sau mưa hoặc sau khi tôm lột xác đồng loạt.
- Chọn loại khoáng tan tốt, không lắng đáy, với tỷ lệ lý tưởng K:Mg:Ca = 1:2:3.
Lưu ý: Nuôi tôm trong ao độ mặn thấp muốn hiệu quả thì không nên chờ tôm có dấu hiệu thiếu khoáng mới xử lý – khi đó đã quá muộn và hiệu quả thấp.
Quản lý pH và độ kiềm – Ổn định môi trường sống
Nước ngọt và ao mặn thấp thường có kiềm thấp (<80 mg/L CaCO₃), dễ gây biến động pH ngày đêm khiến tôm stress, giảm sức đề kháng.
Giải pháp khi nuôi tôm trong ao độ mặn thấp:
- Duy trì kiềm 100–150 mg/L CaCO₃.
- Nếu thấp dưới 80 mg/L: Bổ sung ngay bằng vôi Dolomite, vôi nung (CaO) hoặc soda light.
- Bổ sung kiềm ban đêm (sau 21h) giúp ổn định pH vào sáng hôm sau.
- Gây màu nước sớm – Kích hoạt hệ vi sinh có lợi
Ao mặn thấp dễ bị trong kéo dài
- Khó phát triển tảo có lợi.
- Dễ xuất hiện rong nhớt, tảo lam, mất cân bằng vi sinh.
Cách xử lý:
- Ngay sau cấp nước, ủ mật rỉ + men vi sinh để gây màu nước lục nhạt.
- Duy trì 1–2 lít mật rỉ/1.000m³ nước/ngày giúp kích hoạt vi sinh có lợi.
- Tránh sử dụng kháng sinh, hóa chất diệt khuẩn – dễ làm tôm yếu và gây mất cân bằng hệ sinh thái ao.
Kiểm soát khí độc và tăng cường oxy
Khi nuôi tôm trong ao độ mặn thấp, môi trường nước có độ mặn thấp làm hoạt động phân hủy chậm, ao tôm bị mất oxy khiến khí độc NH₃, NO₂ dễ tích tụ.
Biện pháp:
- Lắp quạt nước, sục khí mạnh tại các điểm chết trong ao.
- Dùng vi sinh phân hủy đáy (chứa Bacillus, Lactobacillus).
Kiểm tra khí độc hằng tuần, xử lý kịp thời bằng zeolite, yucca hoặc vi sinh nếu:
- NH₃ > 0.1 ppm.
- NO₂ > 0.5 ppm.
Thay nước thận trọng – Tránh gây sốc thẩm thấu
- Tôm thẻ chân trắng nuôi mặn thấp rất nhạy với thay đổi đột ngột về pH, nhiệt độ và độ mặn.
- 30 ngày đầu sau thả giống: Hạn chế thay nước.
- Khi thay, chỉ 10–15% lượng nước và bổ sung khoáng ngay sau thay.
- Sau mưa lớn, cần bù khoáng và nâng kiềm sớm để tránh tình trạng “sốc kép”.
Kết luận: Muốn nuôi tôm nước ngọt – phải “nuôi” cả nước
Nuôi tôm trong ao độ mặn thấp là hành trình đầy thách thức, đòi hỏi người nuôi không chỉ giỏi chăm tôm mà còn phải hiểu nước, chăm nước, ổn định vi sinh và khoáng chất ngay từ đầu vụ. Sai lầm phổ biến là chủ quan giai đoạn đầu, để đến khi tôm yếu mới tìm cách chữa thì đã quá trễ.
