Postbiotic – Giải pháp mới trong quản lý đường ruột tôm thẻ chân trắng

Trong những năm gần đây, việc sử dụng chế phẩm sinh học (probiotic) và men tiêu hóa (enzyme) đã trở nên quen thuộc trong nuôi tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, bên cạnh hai nhóm này, Postbiotic – một thế hệ sinh học mới – đang dần được xem là “bước tiến đột phá” trong quản lý sức khỏe đường ruột tôm. Không chỉ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, còn kích thích miễn dịch tự nhiên, cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng và giảm nguy cơ bùng phát các bệnh đường ruột.

Postbiotic là gì?

Postbiotic là sản phẩm thu được từ quá trình lên men của vi sinh vật có lợi (như Lactobacillus, Bacillus, Saccharomyces…) bao gồm enzyme, axit hữu cơ, peptide kháng khuẩn, polysaccharide và vitamin.
Khác với probiotic (vi sinh sống), postbiotic không chứa tế bào sống, do đó ổn định hơn, dễ bảo quản, và không bị ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ, pH hay độ mặn trong ao tôm.

Vai trò của postbiotic trong quản lý đường ruột tôm

Postbiotic tác động toàn diện đến sức khỏe tiêu hóa, miễn dịch và tăng trưởng của tôm thẻ chân trắng:

a. Ổn định hệ vi sinh đường ruột

Các hợp chất trong postbiotic như axit lactic, butyric, propionic giúp ức chế vi khuẩn gây bệnh (như Vibrio harveyi, Vibrio parahaemolyticus) và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có lợi phát triển.

b. Tăng cường chức năng miễn dịch

Các peptide và polysaccharide sinh học trong chế phẩm sinh học kích thích hệ miễn dịch bẩm sinh của tôm, giúp tăng khả năng kháng lại các bệnh phổ biến như bệnh phân trắng, vi bào tử trùng, hoại tử gan tụy.

c. Cải thiện tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng

Nhờ chứa enzyme phân giải protein, lipid và tinh bột, postbiotic giúp tôm hấp thu dinh dưỡng tối đa từ thức ăn, từ đó tăng trọng nhanh và đồng đều hơn.

d. Giảm stress và độc tố trong ruột

Postbiotic giúp giảm sự hình thành khí độc NH₃, H₂S và ổn định pH đường ruột, nhờ đó giảm stress, nhất là khi thay đổi thời tiết hoặc môi trường nước.

Xem thêm: Ngộ độc amoniac: “Sát thủ thầm lặng” trong ao nuôi tôm

Lợi ích khi sử dụng trong nuôi tôm

• Giảm tỷ lệ mắc bệnh đường ruột (như trống ruột, đứt khúc ruột, phân trắng).
• Cải thiện tỷ lệ sống và tăng trưởng.
• Giảm chi phí thuốc và hóa chất.
• Ổn định chất lượng nước và giảm ô nhiễm đáy ao do hạn chế phân hủy kỵ khí.
• Tăng sức đề kháng tự nhiên, hạn chế phải sử dụng kháng sinh.

Cách sử dụng postbiotic hiệu quả trong quản lý đường ruột tôm

a. Trộn vào thức ăn:

• Liều dùng phổ biến: 2–5 ml hoặc 2–3 g postbiotic/kg thức ăn, tùy sản phẩm.
• Trộn đều với dầu cá hoặc chất kết dính trước khi cho tôm ăn.
• Dùng liên tục 3–5 ngày mỗi tuần hoặc 7–10 ngày/lần khi tôm có dấu hiệu yếu đường ruột.

b. Kết hợp với vi sinh đường ruột (probiotic):

Dùng xen kẽ postbiotic và probiotic để tăng hiệu quả cộng hưởng – probiotic bổ sung vi khuẩn có lợi, postbiotic tạo môi trường ổn định cho chúng hoạt động.

c. Ứng dụng định kỳ trong ao nuôi:

Dùng dạng nước hòa trực tiếp xuống ao giúp ức chế vi khuẩn hại và giảm nhớt bạt, ổn định môi trường đáy.

Lưu ý khi sử dụng

• Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, chứa các hoạt chất sinh học như axit hữu cơ, peptide, enzyme, vitamin nhóm B.
• Không pha chung với hóa chất diệt khuẩn, thuốc tím hoặc chlorine, vì có thể phá hủy hoạt chất sinh học.
• Bảo quản nơi khô mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Khi tôm yếu, nên kết hợp postbiotic với khoáng và vitamin C để phục hồi nhanh hơn.

Xu hướng sử dụng postbiotic trong nuôi tôm hiện đại

Postbiotic đang trở thành giải pháp xanh, an toàn và bền vững thay thế kháng sinh trong nuôi tôm công nghiệp. Nhiều trại nuôi ứng dụng công nghệ Biofloc, 2 giai đoạn hay nuôi tôm tuần hoàn RAS đã bổ sung vào quy trình quản lý nhằm duy trì hệ vi sinh ổn định, giảm rủi ro bệnh đường ruột và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Postbiotic không chỉ là một xu hướng, mà là giải pháp sinh học tiên tiến giúp người nuôi tôm chủ động quản lý đường ruột, tăng sức đề kháng và tối ưu năng suất. Việc hiểu rõ cách sử dụng và kết hợp đúng kỹ thuật sẽ góp phần hướng đến nuôi tôm an toàn, hiệu quả và bền vững trong tương lai.